From 19562d868ef780936d4b793bd9e7e9e9fb4a9118 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: VAN DE MEUTTER Date: Mon, 9 Sep 2024 17:45:19 +0200 Subject: [PATCH] revised after G-check --- .../070_macrozoobenthos_analyse.Rmd | 24 +++++--- .../070_macrozoobenthos.Rmd | 57 ++++++++++--------- 2 files changed, 46 insertions(+), 35 deletions(-) diff --git a/moneos_2024/070_macrozoobenthos/070_macrozoobenthos_analyse.Rmd b/moneos_2024/070_macrozoobenthos/070_macrozoobenthos_analyse.Rmd index d92ea1d..03912cb 100644 --- a/moneos_2024/070_macrozoobenthos/070_macrozoobenthos_analyse.Rmd +++ b/moneos_2024/070_macrozoobenthos/070_macrozoobenthos_analyse.Rmd @@ -945,28 +945,35 @@ unique(data_macrobenthos_totaal$niveau3_hybr) #Soortenrijkdom ```{r 070-figuur-soortenrijkdom-Zeeschelde} -data_macrobenthos %>% +data_macrobenthos %>% + dplyr::mutate(waterloop = recode(waterloop, "Zeeschelde I trj_Ml_Gb\n" = "Zeeschelde I trj_Ml_Gb", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde\n" = "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde" , "Beneden_Dijle" = "Dijle", "Zeeschelde IV" = "Saliniteitsgradient", "Zeeschelde III" = "Oligohalien", "Zeeschelde II" = "Zoet lang verblijf", "Zeeschelde I" = "Zoet kort verblijf")) %>% dplyr::filter(#waterloop2 == "Zeeschelde I", fysiotoop %in% fysiotoop_order, fysiotoop != "hard substraat") %>% dplyr::filter(!is.na(waterloop)) %>% + dplyr::filter(waterloop %in% c("Saliniteitsgradient", "Oligohalien", "Zoet lang verblijf", "Zoet kort verblijf", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde", "Zeeschelde I trj_Ml_Gb")) %>% + dplyr::mutate(waterloop = factor(waterloop, + levels = c("Saliniteitsgradient", "Oligohalien", "Zoet lang verblijf", "Zoet kort verblijf", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde", "Zeeschelde I trj_Ml_Gb"))) %>% mutate(is_soort = if_else(soort == "geen", 0, 1)) %>% - dplyr::group_by(jaar, tidaal, locatie, niveau3_hybr) %>% + dplyr::group_by(jaar, tidaal, locatie, waterloop) %>% dplyr::summarise(n = sum(is_soort)) %>% ungroup() %>% - dplyr::mutate(jaar = ordered(jaar), - niveau3_hybr = factor(niveau3_hybr, levels = waterlopen_order2022)) %>% + dplyr::mutate(jaar = ordered(jaar)) %>% ggplot(aes(tidaal, n, fill = jaar)) + geom_boxplot() + ggsci::scale_fill_simpsons() + labs(y = "aantal soorten")+ labs(x = "")+ - facet_wrap(~niveau3_hybr) + facet_wrap(~waterloop) ggsave(paste0(pad_figuren, "070-figuur-soortenrijkdom-Zeeschelde.jpg"), height=5, width=8) waterlopen_order SR<- data_macrobenthos %>% + dplyr::mutate(waterloop = recode(waterloop, "Zeeschelde I trj_Ml_Gb\n" = "Zeeschelde I trj_Ml_Gb", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde\n" = "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde" , "Beneden_Dijle" = "Dijle", "Zeeschelde IV" = "Saliniteitsgradient", "Zeeschelde III" = "Oligohalien", "Zeeschelde II" = "Zoet lang verblijf", "Zeeschelde I" = "Zoet kort verblijf")) %>% + dplyr::filter(waterloop %in% c("Saliniteitsgradient", "Oligohalien", "Zoet lang verblijf", "Zoet kort verblijf", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde", "Zeeschelde I trj_Ml_Gb")) %>% + dplyr::mutate(waterloop = factor(waterloop, + levels = c("Saliniteitsgradient", "Oligohalien", "Zoet lang verblijf", "Zoet kort verblijf", "Zeeschelde I tijarm Zwijnaarde", "Zeeschelde I trj_Ml_Gb"))) %>% dplyr::filter(!is.na(waterloop)) %>% select(!c(locatie, densiteit, biomassa)) %>% dplyr::filter(fysiotoop %in% fysiotoop_order, @@ -974,16 +981,15 @@ SR<- data_macrobenthos %>% dplyr::filter(soort !="geen") %>% dplyr::mutate(is_soort = if_else(soort == "geen", 0, 1)) %>% distinct() %>% - dplyr::group_by(jaar, tidaal, niveau3_hybr) %>% + dplyr::group_by(jaar, tidaal, waterloop) %>% dplyr::summarise(n = sum(is_soort)) %>% ungroup() %>% - mutate(jaar = ordered(jaar), - niveau3_hybr = factor(niveau3_hybr, levels = waterlopen_order2022)) %>% + mutate(jaar = ordered(jaar)) %>% ggplot(aes(x=jaar,y = n, fill = tidaal)) + ylab("aantal taxa") + geom_line(aes(colour = tidaal, group = tidaal)) + theme(axis.text.x = element_text(angle = 90))+ - facet_wrap(~niveau3_hybr) + facet_wrap(~waterloop) SR ggsave(paste0(pad_figuren, "070-figuur-soortenrijkdom-lijn-Zeeschelde.jpg"), height=5, width=8) diff --git a/moneos_2024/150_geintegreerd_rapport/070_macrozoobenthos.Rmd b/moneos_2024/150_geintegreerd_rapport/070_macrozoobenthos.Rmd index 34367ca..efa2ebc 100644 --- a/moneos_2024/150_geintegreerd_rapport/070_macrozoobenthos.Rmd +++ b/moneos_2024/150_geintegreerd_rapport/070_macrozoobenthos.Rmd @@ -94,11 +94,17 @@ Een volledige staalname gebeurde sindsdien in 2020 en 2023; deze laatste zal in Jaarlijks worden nieuwe random vastgelegde staalnamelocaties gekozen binnen elk van de strata. In principe worden 5 locaties per stratum (combinatie van fysiotoop en waterlichaam) bemonsterd. Dit aantal wordt aangepast in sommige gevallen in functie van de relatieve en absolute areaalgrootte van de fysiotopen binnen de waterlichamen. -Hoewel tijdens het nemen van de stalen veel aandacht gaat naar het zo volledig mogelijk uitvoeren van de vooropgezette design, kan doorgaans een klein aantal stalen niet genomen worden door technische problemen of onvoorziene omstandigheden (bijvoorbeeld grote ongekende velden breuksteen subtidaal die de staalname onmogelijk maken). +Zo worden er in de zone sterke Saliniteitsgradiënt in het intertidaal ongeveer dubbel zoveel stalen genomen als in de andere zones (9), omdat in deze zone de slikoppervlaktes veel groter zijn, terwijl in de overige zones er vaak minder dan 5 stalen genomen worden (3-5). +Het overtal aan stalen in Saliniteitsgradiënt dient niet enkel om een (eventuele) grotere ruimtelijke variatie in rekening te brengen, maar vooral ook om de precisie hier groter te maken (of de foutenmarge op de schatting kleiner) aangezien deze bij het berekenen van de systeembiomassa een veel groter gewicht krijgt. +In het benthosarmere subtidaal worden er minder stalen genomen dan in het intertidaal (5 in Saliniteitsgradiënt, meestal 3 in de overige zones). + +Hoewel tijdens het nemen van de stalen veel aandacht gaat naar het zo volledig mogelijk uitvoeren van de vooropgezette design, kan doorgaans een klein aantal stalen niet genomen worden door technische problemen of onvoorziene omstandigheden (bijvoorbeeld grote ongekende velden breuksteen subtidaal die de staalname onmogelijk maken). In de meeste gevallen worden punten over een kleine afstand verlegd, waarbij erop gelet wordt dat ze in dezelfde strata-combinatie blijven. In 2022 werden uiteindelijk 208 stalen genomen, hetzelfde aantal als in 2021. Een overzicht van de stalen per stratum is weergegeven in Tabel \@ref(tab:070-staalnamelocaties). - +Omdat de getijkarakteristieken in de zijrivieren minder goed gekend zijn, wordt hier vaak geen onderscheid gemaakt tussen hoog en middelhoog slik. +In de tabel wordt voor de eenvormigheid het hoog en middelhoog slik overal als 1 klasse weergegeven. +In de zone Zoet kort verblijf worden de extra stalen uit de tijarmen meegerekend. ```{r 070-staalnamelocaties} @@ -152,7 +158,7 @@ Vanaf 2020 gebeurt de determinatie echter op de oligochaeten die verzameld werde Wanneer de oligochaeten apart getrieerd zijn voor determinatie noemen we deze oligochaetenfractie wel opnieuw het OID staal. Het staal werd op dezelfde manier genomen als het basisstaal. Beide benthosstalen (BS, OID) worden gefixeerd (F-Solv 50%). -Bij elk benthosstaal wordt jaarlijks ook een **sedimentstaal** genomen met een sedimentcorer (diameter 2 cm zie ook hoofdstuk 6.2) tot 10 cm diepte in het substraat (intertidaal) of in het box-corer sample (subtidaal). +Bij elk benthosstaal wordt jaarlijks ook een **sedimentstaal** genomen met een sedimentcorer (diameter 2cm zie ook hoofdstuk 6.2) tot 10 cm diepte in het substraat (intertidaal) of in het box-corer sample (subtidaal). Dit wordt vervolgens ter bewaring ingevroren. Deze gepaarde sedimentstalen worden gebruikt om te rapporteren over sedimentkwaliteit (zie elders in dit rapport). @@ -187,21 +193,21 @@ We bespreken hieronder de verkennende analyses van de jaarlijkse standaard monit #### Densiteit en biomassa De densiteit van het macrozoöbenthos in het Zeeschelde estuarium is in de recente periode relatief stabiel (Figuur \@ref(fig:070-figuur10-soorten)). -Omdat deze parameter voor een deel van de soorten inherent grote fluctuaties ondergaat, wordt deze beoordeeld op zijn logaritmisch verloop. +Omdat deze parameter voor een deel van de soorten inherent grote fluctuaties ondergaat, wordt deze beoordeeld op zijn logaritmisch verloop. Bovendien is ze relatief minder betekenisvol en consistent dan de biomassa (zie verder). De veranderingen in 2022 vallen binnen de langjarige variatie. In de vorige rapportages stipten we aan dat 2019 een recordjaar was in de zone Zoet kort verblijf. In 2020 en 2021 daalden de waarden twee jaar op rij, maar ze bleven wel de hoogste in het Zeeschelde estuarium. In deze rapportage worden voor het eerst de tijarmen onderscheiden van de hoofdbedding van de zone Zoet kort verblijf. In deze nieuwe zienswijze blijkt niet 2019 maar 2018 het piekjaar in deze zone. -Wel zien we een grote piek in densiteiten in de tijarm Gentbrugge-Melle in 2019, waaruit we afleiden dat de hiervoor vermelde piek in de zone Zoet kort verblijf volledig op het conto kwam van het traject Gentbrugge-Melle. -In beide gebieden is er na 2019 een netto afname. +Wel zien we een grote piek in densiteiten in de tijarm Gentbrugge-Melle in 2019, waaruit we afleiden dat de in eerdere rapportages vermelde piek in de zone Zoet kort verblijf volledig op het conto kwam van het traject Gentbrugge-Melle. +In beide gebieden is er na 2019 een continue afname. De zijrivieren Durme en Rupel vertoonden matig hoge densiteiten, die valt binnen de variatie van het laatste decennium. Subtidale densiteiten liggen doorgaans een stuk lager, en vertonen een meer erratisch verloop, vermoedelijk doordat macrozoöbenthos subtidaal meer heterogeen verspreid voorkomt. De biomassa dichtheid (g AFDW per m²) (Figuur \@ref(fig:070-figuur11-soorten)) van het macrozoöbenthos in 2022 was eerder hoog in de zijrivieren Durme en Rupel, met waardes op of nabij de 10g AFDW per m², maar eerder laag in de Zeeschelde, met de uitzonderingen van de zone Saliniteitsgradiënt en het traject Gentbrugge-Melle, aan beide uitersten van het Vlaams deel van het estuarium. De opvallende stijging in de zone Saliniteitsgradiënt (Zeeschelde IV, ongeveer Antwerpen tot de Nederlandse grens) die startte in 2019 zette niet door in 2022 in het intertidaal, maar wel in het subtidaal. -De verspreiding van grote organismen, met relatief lage aantalsdichtheid wordt met de toen toegepaste staalnametechniek (kleine steekbuis) niet optimaal in beeld gebracht. +De verspreiding van grote organismen met relatief lage aantalsdichtheid, wordt met de toen toegepaste staalnametechniek (kleine steekbuis) niet optimaal in beeld gebracht. Dit gaat met name op voor de bivalven, die verantwoordelijk zijn voor de biomassastijging (zie verder). Vanaf 2023 besliste INBO daarom om in de zone Saliniteitsgradiënt aanvullend op de kleine steekbuis (4.5cm diameter) ook een grotere steekbuis (15cm diameter) in te zetten, om zo een verbeterde schatting te kunnen maken van bivalven en andere grote organismen. De eerste resultaten hiervan zullen in 2025 gerapporteerd worden. @@ -211,13 +217,12 @@ Daaruit blijkt dat in tijarm Zwijnaarde relatief lage biomassa (en aantallen) be Het piekverloop van macrozoöbenthos kende een vrij gelijkaardig tijdsverloop in beide delen, en in zowel het intertidaal als het subtidaal. De benthosbiomassa in deze zone bestaat vrijwel volledig uit Oligochaeta. Na de piek in 2018-2019 volgde een algemene biomassa afname die ook in 2022 verder doorzette. -Enkel in het traject Gentbrugge-Melle is de biomassadichtheid nog beduidend hoger dan in de overige zoete en oligohaliene delen van de Zeeschelde. +Enkel in het traject Gentbrugge-Melle is de biomassadichtheid nog beduidend hoger dan in de overige zoete en oligohaliene delen van de Zeeschelde, waar Oligochaeta dominant zijn. Het aandeel lege stalen viel voor alle zones ruim binnen de langjarige variatie (Figuur \@ref(fig:070-figuur12-soorten)). - ```{r 070-figuur10-soorten, fig.cap=caption_regressie10, out.width="100%"} -caption_regressie10 <- "Gemiddelde densiteit (lijn) aan macrozoöbenthos per waterlichaam opgedeeld in subtidaal en intertidaal. De spreiding rond de lijn wordt begrensd door het 1ste quartiel en 3de quartiel." +caption_regressie10 <- "Gemiddelde densiteit (lijn) aan macrozoöbenthos per waterlichaam opgedeeld in subtidaal en intertidaal. De spreiding rond de lijn wordt begrensd door het 1ste quartiel en 3de quartiel. De zone Zoet kort verblijf is hier exclusief de tijarmen." knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-densiteitgemiddeldeTA.png")) @@ -226,7 +231,7 @@ knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-densiteitgemiddeldeTA.pn
```{r 070-figuur11-soorten, fig.cap=caption_regressie11, out.width="100%"} -caption_regressie11 <- "Gemiddelde biomassa (lijn) aan macrozoöbenthos per waterlichaam opgedeeld in subtidaal en intertidaal. Met weergave van spreiding 1ste quartiel en 3de quartiel." +caption_regressie11 <- "Gemiddelde biomassa (lijn) aan macrozoöbenthos per waterlichaam opgedeeld in subtidaal en intertidaal. Met weergave van spreiding 1ste quartiel en 3de quartiel. De zone Zoet kort verblijf is hier exclusief de tijarmen." knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-biomassagemiddelde-waterlichaam-alternatiefTA.jpg")) ``` @@ -234,7 +239,7 @@ knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-biomassagemiddelde-water
```{r 070-figuur12-soorten, fig.cap=caption_regressie12, out.width="70%"} -caption_regressie12 <- "Aandeel aan lege stalen per waterlichaam doorheen de tijd." +caption_regressie12 <- "Aandeel aan lege stalen per waterlichaam doorheen de tijd. De zone Zoet kort verblijf is hier inclusief de tijarmen." pad_figuren @@ -250,8 +255,8 @@ De oppervlaktes uit kaartjaar 2013 werden gelinkt aan de benthosjaren 2012-2014, Voor 2021 werden de fysiotoopoppervlaktes voor 2021 gebruikt. Omdat bij het schrijven van dit deelrapport de fysiotoopoppervlaktes voor 2022 nog niet beschikbaar waren, gebruikten we voor dat jaar de oppervlaktes van 2021. Ter illustratie worden ook de totale biomassa's macrozoöbenthos voor de Durme en Rupel getoond; deze maken echter geen deel uit van de totale systeembiomassa van de Zeeschelde. -De systeembiomassa Zeeschelde (Figuur \@ref(fig:070-figuur13)) kende een dip in 2017 voor het stroomafwaartse deel van het estuarium vanaf Durme, Rupel en de zone Saliniteitsgradiënt, waarna deze sterk opveerden en van 2019 tot 2021 de systeembiomassa meer dan 40 ton droge stof bedroeg. -In 2022 daalde de systeembiomassa tot iets minder dan 23 ton droge stof, waarmee de vooropgestelde kwaliteitsgrens van 30 ton droge stof niet gehaald werd. +De systeembiomassa Zeeschelde (Figuur \@ref(fig:070-figuur13)) kende een dip in 2017 voor het stroomafwaartse deel van het estuarium vanaf Durme, Rupel en de zone Saliniteitsgradiënt, waarna deze sterk opveerden met als gevolg dat van 2019 tot 2021 de systeembiomassa meer dan 40 ton droge stof bedroeg. +In 2022 daalde de systeembiomassa fors tot iets minder dan 23 ton droge stof, waarmee de vooropgestelde kwaliteitsgrens van 30 ton droge stof niet gehaald werd. ```{r 070-figuur13, fig.cap=caption_regressie13, out.width="70%"} caption_regressie13 <- "Gesommeerd totaal van de gemiddelden per stratum van de systeembiomassa per waterlichaam en voor de totale Zeeschelde, uitgedrukt in ton asvrij drooggewicht. @@ -263,18 +268,17 @@ knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-intertidalesysteembiomas
De aanhoudend hoge systeembiomassa van de Zeeschelde tussen 2019-2021 was grotendeels toe te schrijven aan de zone Saliniteitsgradiënt. -Vooral in 2019 was er recent nog een grote bijdrage van de zone Zoet kort verblijf, die in dit rapport correcter becijferd werd door de bijdrages per deelgebied (met name de tijarmen) te berekenen (vandaar lichte verschillen met eerdere rapportages), maar dit aandeel nam sterk af na 2019. +Voorheen, en vooral in 2018-2019, was er nog een grote bijdrage aan de systeembiomassa vanuit de zone Zoet kort verblijf (inclusief de tijarm Melle-Gentbrugge), maar deze nam sterk af na 2019. De toename in de zone Saliniteitsgradiënt komt helemaal op het conto van de Bivalvia (zie Figuur \@ref(fig:070-figuur13b)). -In de eerste plaats is er de vestiging van een exotische nieuwkomer, de brakwaterkorfschelp (*Potamocorbula amurensis*) die in 2018 voor het eerst is vastgesteld in de Zeeschelde (meteen de ook eerste vondst in Europa, Dumoulin & Langeraert, 2020). -De soort breidt sindsdien sterk uit hoewel ze in 2021 en 2022 niet meer voorkwam in de intertidale stalen, maar wel steeds talrijker werd in het subtidaal (zie Figuur \@ref(fig:070-figuur13d)). +In de eerste plaats is er de vestiging van een exotische nieuwkomer, de brakwaterkorfschelp (*Potamocorbula amurensis*) die in 2018 voor het eerst is vastgesteld in de Zeeschelde (meteen ook de eerste vondst in Europa, Dumoulin & Langeraert, 2020). +De soort breidt sindsdien sterk uit hoewel ze in 2021 en 2022 niet meer voorkwam in de intertidale stalen, maar wel nog talrijker werd in het subtidaal (zie Figuur \@ref(fig:070-figuur13d)). Het zwaartepunt van de niche van de brakwaterkorfschelp ligt waarschijnlijk vooral in de (ondiepe?) subtidale zone, en minder in het (laag) intertidaal. - Zoals eerder aangehaald is de standaard staalnamemethode met kleine steekbuis in het intertidaal niet aangepast aan het bemonsteren van bivalven en het bepalen van hun densiteiten, zeker in de zones waar de dichtheden lager zijn. +Zoals eerder aangehaald is de standaard staalnamemethode met kleine steekbuis in het intertidaal niet aangepast aan het bemonsteren van bivalven en het bepalen van hun densiteiten, zeker in de zones waar de dichtheden lager zijn. Vanaf 2023 worden ook grotere steekbuis stalen genomen en zullen de schattingen betrouwbaarder worden. We zijn daarom terughoudend bij de interpretatie van de - voorlopig éénjarige - terugval in intertidale biomassa in de zone Saliniteitsgradiënt, vooral omdat we subtidaal wel nog steeds een verdere toename zien van bivalven. Naast de brakwaterkorfschelp deden ook andere bivalven het opvallend goed de laatste jaren, met hoge aantallen van het Nonnetje (*Macoma balthica*) in 2020, en vooral een hoge biomassa dichtheid van de Platte slijkgaper in 2021 (*Scrobicularia plana*) (zie Figuur \@ref(fig:070-figuur13c)). In hoeverre dit een toevalstreffer was zal hopelijk duidelijker worden nadat we de stalen van 2023 verwerkt hebben. Zowel in 2021 als 2022 vinden we kleine aantallen van de Amerikaanse strandschelp, (*Mulinia lateralis*), een andere recent gevestigde exoot die waarschijnlijk uitbreidt. - De evaluatiegrenswaarde, 30 ton AFDW in het intertidaal van de Zeeschelde (EMSE 2021), werd in 2022 (22.81 ton droge stof) niet meer gehaald. Sinds 2019 is er een sterke afname van de biomassa van voornamelijk Oligochaeta in de zone Zoet kort verblijf. @@ -282,7 +286,7 @@ In het Oligohalien was de biomassa tijdelijk hoger in de periode 2011-2017, maar In 2022 is er geen enkele zoete of oligohaliene zone waar nog een hoge biomassa gehaald wordt, behalve in de tijarm Gentbrugge-Melle (al is de piek ook hier voorbij). Geen van de zoete of oligohaliene deelgebieden halen hun gebiedsspecifieke kwaliteitsgrens. Ook de globale evaluatieparameter wordt dit jaar niet gehaald, wat echter vooral te wijten is aan de plotse terugval in biomassa van de zone sterke Saliniteitsgradiënt. -Dit is veruit de grootste zone in oppervlaktes, zodat toevalseffecten hier sterk uitvergroot worden. +Dit is veruit de grootste zone in fysiotoopoppervlaktes, zodat toevalseffecten hier sterk uitvergroot worden. INBO heeft haar staalnamestrategie hierop al aangepast, dus het is vooral uitkijken nu of deze trend in 2023 met betere data kan bevestigd of weerlegd worden. ```{r 070-figuur13b, fig.cap=caption_regressie13b, out.width="70%"} @@ -312,24 +316,25 @@ knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "BIVsoortenSUB_ZS.jpg")) #### Soortenrijkdom Volledige determinatie aan de hand van BS- en OID-stalen gebeurt elke drie jaar (2008, 2011, 2014, 2017, 2020). -De soortenrijkdom lijkt daarom cyclisch hoger, behalve na 2018 in de zijrivieren omdat hier enkel nog driejaarlijks bemonsterd wordt in de OID-jaren.\ +De soortenrijkdom lijkt daarom cyclisch hoger, behalve na 2018 in de zijrivieren omdat hier enkel nog driejaarlijks bemonsterd wordt in de OID-jaren (niet in Durme en Rupel - deze worden wel jaarlijks bemonsterd), en de soortenrijkdom dus structureel hoger lijkt.\ Een overzicht van de soortenrijkdom voor de verschillende waterlichamen en de verschillende jaren per tidale zone (inter-, sub-) staat in de figuren \@ref(fig:070-figuur15) en \@ref(fig:070-figuur15b). +Het onderzoeksjaar 2022 was geen OID jaar, dus de de soortenrijkdom is exclusief de soortenrijkdom van Oligochaeta. -In vrij veel zones ligt de soortenrijkdom de laatste 2-3 onderzoeksjaren iets hoger dan in vergelijkbare jaren de voorbije periode. +In vrij veel zones ligt de soortenrijkdom de laatste 2-3 onderzoeksjaren iets hoger dan in vergelijkbare jaren (zonder OID) de voorbije periode. Mogelijke oorzaken zijn het steeds toenemend aantal exotische soorten en de uitzonderlijke droogteperioden die mogelijks marinisatie van de Zeeschelde veroorzaakten. -Vooral in de zone Saliniteitsgradiënt zien we vrij consistent een hogere soortenrijkdom. +Vooral in de zone Saliniteitsgradiënt zien we vrij consistent een hogere soortenrijkdom. Apart onderzoek is nodig om het relatief belang van exoten in de Zeeschelde te duiden. Opvallend is dat enkel in het Oligohalien en de Rupel de taxa rijkdom vaak hoger is in het subtidaal dan in het intertidaal (Oligochaeta niet meegeteld). Dit patroon is stabiel in de tijd maar een reden ervoor is niet gekend. ```{r 070-figuur15, fig.cap=caption_regressie15, out.width="100%"} -caption_regressie15 <- "Staalgemiddelde soortenrijkdom (boxplots; mediaan, IQrange) per waterlichaam doorheen de tijd. De Oligochaeta worden niet steeds gedetermineerd en werden als 1 taxon beschouwd, behalve in de jaren 2008, 2011, 2014, 2017 en 2020. De jaren onderling vergelijken kan dus enkel tussen deze opgesomde jaren, en tussen de tussenliggende jaren. De zijrivieren werden niet bemonsterd in 2022 en worden enkel getoond ter vergelijking." +caption_regressie15 <- "Staalgemiddelde soortenrijkdom (boxplots; mediaan, IQrange) per waterlichaam doorheen de tijd. De Oligochaeta worden niet steeds gedetermineerd en werden als 1 taxon beschouwd, behalve in de jaren 2008, 2011, 2014, 2017 en 2020. De jaren onderling vergelijken kan dus enkel tussen deze opgesomde jaren, en tussen de tussenliggende jaren." knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-soortenrijkdom-Zeeschelde.jpg")) ``` ```{r 070-figuur15b, fig.cap=caption_regressie15b, out.width="100%"} -caption_regressie15b <- "Soortenrijkdom per waterlichaam doorheen de tijd. De Oligochaeta worden niet steeds gedetermineerd en werden als 1 taxon beschouwd, behalve in de jaren 2008, 2011, 2014, 2017 en 2020. De jaren onderling vergelijken kan dus enkel voor deze opgesomde jaren, en de tussenliggende jaren. In de zijrivieren wordt sinds 2017 niet meer jaarlijks maar driejaarlijks bemonsterd tijdens de OID jaren, waardoor de diversiteit hoger lijkt. De zijrivieren werden niet bemonsterd in 2022 en worden enkel getoond ter vergelijking." +caption_regressie15b <- "Soortenrijkdom per waterlichaam doorheen de tijd. De Oligochaeta worden niet steeds gedetermineerd en werden als 1 taxon beschouwd, behalve in de jaren 2008, 2011, 2014, 2017 en 2020. De jaren onderling vergelijken kan dus enkel voor deze opgesomde jaren, en voor de tussenliggende jaren. De zone Zoet kort verblijf wordt hier getoond exlusief de tijarmen." knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-soortenrijkdom-lijn-Zeeschelde.jpg")) ``` @@ -373,7 +378,7 @@ knitr::include_graphics(paste0(pad_figuren, "070-figuur-Shannondiv-subt-Zeeschel **De soortenrijkdom** -De soortenrijkdom (exclusief Oligochaeta) lijkt de laatste paar jaren licht te stijgen in verschillende waterlichamen van de Zeeschelde met name de zone Zoet kort verblijf en sterke Saliniteitsgradiënt. +De soortenrijkdom (exclusief Oligochaeta) lijkt de laatste paar jaren licht te stijgen in verschillende waterlichamen van de Zeeschelde, met name de zone Zoet kort verblijf en sterke Saliniteitsgradiënt. In de laatste zone zijn recent een aantal soorten (deels exotische) tweekleppigen toegenomen en is er mogelijk marinisatie gaande, waardoor soorten die normaal in de Westerschelde voorkomen nu meer in de Zeeschelde opduiken. Verder is nader onderzoek nodig om het toenemend belang van exoten in de Zeeschelde in kaart te brengen.